Tomris’in Emzirme Notları – 18: Gece Beslenmesini Kesme/ Azaltma

Uzun bir aradan sonra merhabalar!

Önce işlerimin yoğunluğu, sonra tatil derken uzun bir süre Emzirme Notları’na ara verdim. Bu dönemde, gerek blog’a gelen sorulara, gerek ise Bebek Yapım Bakım Onarım Facebook Grubuna gelen sorularına cevap vermeye çalıştım, emzirme sorunları yaşayan bir çok anneyi takip ederek yardımcı olmaya çalıştım. Son zamanlarda gece emzirmelerini kesme konusu çok sorulur oldu. Okuduklarımdan ve tecrübelerimden hızlı bir toparlama yaptım aşağıya.

Bebeğin gece deliksiz uyuması dediğimiz şey tek seferde 4, 5 bilemedin 6 saat uyumasıdır. Yani öncelikle beklentinizi gerçekçi ayarlayın. Akşam 8:00 sabah 8:00 uyuyan bebekler var, ama oldukça nadir. Genellikle gece 12 sabah 5-6 arasında uyuyan bebeğe “gece uyuyor” denir. Bazı bebekler bu 5-6 saatlik uykuyu ilk yattıklarında uyurlar. Yani mesela 8-9’da yatıyorsa ve gece 2-3-4 civarında emmek için uyanıyorsa bunda hiç bir sorun yok, son derece normal. Size zor geliyorsa gece 11-12 gibi yatmadan önce bir öğün ekleyebilirsiniz (Tracy Hogg’un ‘uyku öğünü’ ‘dream feed’ dediği şey). Çoğu bebek bu saatlerde uyanmadan zaten memeyi alır. Ama bazı bebeklerde bu iş geri tepebilir, bu sefer daha çok uyanmaya başlayabilirler, dikkat etmenizi öneririm. 

Bebeğin 3 aydan önce tek seferde 4-6 saat uyumasını beklemek doğru değil, ilk üç ay ne zaman isterse meme vermek lazım. 6 aydan sonra ise bir çok bebek tek seferde 4-6 saat uyur hale gelir. Bu nedenle, prensip olarak 6 aydan sonra gece beslenmesini kesebilirsiniz, yani 4-6 saatlik aralıklarla beslenmesini bekler hale gelebilirsiniz. Ama bunu yapmak zorunda değilsiniz. Yani, kişisel nedenlerden dolayı (size yük olduğu için vb.) gece emzirmelerini kesmek istiyorsanız 6 ayı bekleyin. Ama sizin için bir sakıncası yoksa, gece emzirmeye devam edebilirsiniz. (Kendi tecrübemden yazının sonunda bahsettim). 

Bazı yazarlar bazı bebeklerin 9-10 aya kadar açlık yüzünden uyanabileceğini söyler. Yani 6 ay, büyük bir kısım bebeği kapsar, ama %100 her bebeği kapsayacak diye bir şey yok. O yüzden annelik içgüdülerinize kulak verin.
Bebek açlıktan mı uyanıyor, alışkanlıktan mı? Tracy Hogg’un belirttiği bazı işaretler bir fikir verebilir: 

• Her gece sanki saatle kurulmuş gibi aynı saatte uyanıyorsa alışkanlık olma ihtimali daha yüksektir. Farklı saatlerde uyanıyorsa açlık ihtimali daha yüksektir. 

• Uyandığında azıcık emip geri yatıyorsa, tam bir öğün almıyorsa, alışkanlık olma ihtimali daha yüksektir. Tam ya da tama yakın bir öğün alıp uyuyorsa açlık ihtimali daha yüksektir. (Yalnız burda sıcak yaz günlerini bir istisna tutmak isterim. Sıcak yaz günlerinde terden yetişkinler bile uyanıp bir su içip yatarken bebeklerin susuzluklarını gidermek için azıcık emip yatmaları bence çok doğal) 

Gece emzirmelerini tamamen kesmek yerine azaltmaya çalışmak da iyi bir fikir olabilir. Bunun için şu yöntemleri düşünebilirsiniz. 

• Gece emzirmesini ister azaltmak, ister kesmek isteyin, ilk yapmanız gereken şey gündüz emzirmelerini arttırmaktır. 

Dört ay civarında bebekler çevreleri ile daha çok ilgilenmeye başlar, gündüz emzirmek gittikçe zorlaşır, bir türlü oturup emmez hale gelirler. Benzer bir dönem 10-11 ay civarında yaşanır, bu sefer de hareketlendikleri için, oraya buraya koştukları için memeye ilgileri azalır. Etrafta dokunup kurcalayabileceği onca ilginç şey varken kim oturup meme emmeyle uğraşacak! Gerek bu dönemlerde, gerekse genel olarak bebeği emzirmek için en iyisi uykusundan uyandığı zamanlardır. Bebek uyandıktan sonra dinlenmiş ve dinçtir, mahmurken inadı filan da unutmuştur, o nedenle sakin bir şekilde güzelce emzirebilirsiniz. Bebek uyandıktan sonra daha perdeleri açmadan, odasından çıkartmadan salona filan gitmeden emzirmenizi öneririm. Bir kere ışık, görüntüler, oyuncaklar, ev ahalisi, konuşmalar, açık televizyonun sesi vb. uyaranlarla karşılaşmaya başladı mı emzirmek gittikçe zorlaşır, özellikle 4 ay sonrasında… 

Örneğin, altı aylık bebeğiniz gece boyunca iki saatte bir uyanıp iki meme bitiriyorsa, ya da iki saatte bir 90-120 ml mama alıyorsa, bu bebek kalorisini besinini gündüz değil gece almayı alışkanlık haline getirmiş demektir. Burda yapılması gereken şey beslenmeyi gündüze çekmektir, yani gündüz beslenmelerini arttırmaktır. 

• Akşam yatma saatlerinden önce daha da sık emzirin (1-2 saatte bir) , yani depoyu doldurun. 

Birçok bebek doğal olarak akşam saatlerinde daha sık, sanki doymayacakmış gibi emer. Bir, iki, üç dört meme emebilir. Kızım üç aylıkken rekorumuz: 8 kez meme çevirmiştik. 

Bazı bebekler ise emer, bir saat sonra uyanır, emer, yarım saat sonra uyanır. Hepsinde taktik aynı: depoyu doldurmak.
Bazı annelerin şunu yaptığını okudum, eğer süt miktarı ile ilgili bir sıkıntınız yoksa sizde de işe yarayabilir belki: akşam yatmadan önceki emzirmelerde hep aynı memeyi verin, böylece bebek daha çok yağlı sütü alabilir, çünkü yağlı süt daha uzun uyumasını sağlar. Gece uyandığında ise bu sefer öbür memeye geçebilirsiniz. Bu sefer de gece uyandıkça aynı memeyi verin ki yağlı sütü alıp daha iyi uyusun. Bence denemeye değer bir taktik. Ama bunu gündüz beslenmesini sıklaştırmadan yaparsanız sütünüz azalabilir, dikkat edin. Yani önce gündüz bol bol sık sık emzirin, sonra bu tek meme taktiğine geçin. 

• Uyku öğünü (dream feed) verin. 

Siz yatmadan önce, yani gece 11-12 gibi bebeği alıp emzirin. Çoğu bebek bu saatlerde uyanmadan, otomatik olarak memeyi alır. Sonra da altını fian değiştirmeden yatırırsanız uyanmayacaktır. Bu şekilde sabaha kadar olmasa da daha uzun uyuyabilirsiniz. 

• Gündüz uykularına dikkat edin. Gündüz ilk uyku belirtilerini gördüğünüzde yatırın, aşırı uykusu gelen bebek uyuyamaz, ayrıca da düzgün ememez. 

Özellikle 3 aydan sonraki dönemde bebeğin gündüz uykuları beslenmesi için büyük önem taşır. İlk 3 ay, aç bebek uyuyamaz. 6 aydan sonra ise uykusunu almamış bebek beslenip karnını doyuramaz. 3-6 ay ise geçiş dönemidir, ikisi de olabilir. 

Gündüz uykunu almamış bebek aşırı yorgun olur, huysuz olur, iyi ememez. Bazı anneler sorunu “dört aylık bebeğim meme emmek istemiyor, memede huzursuz” diye aktarır. Oysa ki altta yatan sorun sıklıkla bebeğin aşırı yorgun olmasıdır. O yüzden ilk uyku belirtilerini gördüğünüzde (esneme, göz ovuşturma, kulağıyla oynama, huzursuzluk, ağlama, oyuna ya da etrafına konsantre olamama, o oyuncaktan öbürüne geçme) bebeğinizi yatırın, aşırı yorulmasını beklemeyin. Uyandığında da misler gibi memesini verin, sıcak poğaça gibi kucağınıza kıvrılıp emmesini izleyin. Aşırı yorgun bebek ne güzel uykuya dalabilir, ne emebilir, ne de yeni beceriler öğrenip gelişebilir. 

Uyku konuları için Eren’in şu yazılarına bakmanızı tavsiye ederim. Özellikle ilk yazıyı mutlaka okumanızı öneririm, uyku eğitimi ile ilgilenseniz de, ilgilenmeseniz de…

• Bebek sıkıntıları yüzünden sık uyanıyor ve emmek istiyor olabilir. O zaman önce bu sıkıntılara yönelik çözüm bulmanız gerekir. Bunlar: 

1. Diş çıkartma 
2. Oda sıcaklığı – bazı bebekler çok sıcak veya çok soğukta uyuyamaz. Örneğin bebeğiniz sabaha karşı 5’te uyanıyorsa üzerine bir ince kat battaniye daha koymayı deneyebilrsiniz yatmadan önce. 
3. Ek gıdalara geçiş – 6 ayın altındaki bebekler ve 6 ay üstü olup katı gıdalara hızlı ve yüksek miktarlarda geçilen bebekler bunu sindirmekte zorluk çektikleri için uyanıyor olabilirler. 
4. Alerjiler – gıda ve diğer alerjileri olan bebekler daha sık uyanır. 
5. Reflü – reflüsü olan bebekler yatay pozisyonda rahatsız olabilirken yarı yatay pozisyonlarda (mesela ana kucağı veya eğim verilmiş yatak) daha rahat ve uzun uyuyabilirler. 
6. Hastalık – idrar yolu enfeksiyonunda orta kulak iltihabina, pişikten burun tıkanıklığına her türlü hastalık ve rahatsızlık buraya girebilir. Özellikle eskisine göre daha sık uyanmaya başlamış bir bebekte fiziksel rahatsızlıkları göz önünde bulundurmak lazım. 

Son olarak kendimden, daha doğrusu hatalarımdan örnek vereyim. Bizim Yunus ve Mina üç aylıkken akşam 8-9 gibi yatıp 2-3-4 civarında bir kez emmeye kalkıyorlardı. Aslında hiç de fena bir süre olmadığını sonradan anladık; bir seferde 6-7 saat uyuyorlardı çünkü, ama bizim istediğimiz saatler değildi. Biz yatmadan önceye, gece saat 11-12 gibi bir öğün koyduk, uyku öğünü, ve dört aydan itibaren 12-6 arası meme vermedik (baba kalktı ve onları avutmaya çalıştı). Bu durum bizde çok kötü geri tepti. Gece bir kez kalkan bebekler gecede 4-5 kez kalkar oldu, gece uykuları tümden bozuldu. Buna ister bizden bir atasözü ile “Dimyat’a pirince giderken evdeki bulgurdan olmak” diyin, isterseniz İngilizce’den çevirip “Bozuk olmayan bir şeyi tamir etmeye kalktığımız için bozmak” diyin, her şekilde hiç iyi bir şey yamadığımızı çok sonradan anladık, ama iş işten geçmişti. 6 aylık olmamış bebeklerde gece emzirmesini kesmeye çalışmak da ayrı bir hata idi. 

İkinci örneğim ise Alanur’dan. Şu anda 13 aylık, ama hala gece bir kez emmeye kalkıyor, ben de emziriyorum. Çünkü gündüz emzirmelerini çoğaltma stratejisini uygulayamıyorum. Gündüz ya işteyim (biberondan hiç hazzetmiyor o yüzden genelde beni bekliyor), ya da evde olsam da bir abisi ve ablası var ve sürekli “anne gel bizle oyna” diyip peşimi bırakmıyorlar, tam emzirirken dank diye kapıyı vurup odaya girebiliyorlar. Yani ev şartları yüzünden gündüz emzirmesini sıklaştıramıyorum. Bu durumda gece emzirmesini kesmeye kalksam bebeğe haksızlık yapmış olurum, o yüzden devam ediyorum. 

Gece emzirmesi konusunu hızlıca ele almaya çalıştım. Sizlerin de katkıları ile ilerde güncelleyip daha kapsamlı bir dosya hazırlayabilirim.

Tomris