Gizem’in Alerji Notları — Egzama (Atopik Dermatit) ve Alerji

Şu anda 16 aylık olan kızım Çiçek doğduğu günden itibaren gaz sancılarıyla boğuşuyor, bağırsaklarından gelen sesler sonrası ağlama krizlerine giriyor, kolik olduğu sanılarak akşam ağlamalarında zor yatıştırılıyordu. Bebek egzaması başladığında 3 aylıktı. Kafasında halka halka bozuk para büyüklüğünde yüzük şeklinde kızarıklıklar vardı. Bu kızarıklıklar zamanla sırtına ve bacaklarına indiler. Üstelik tamamen doğal beslendiğim bir dönemde hamile kalmış, hamileliğim boyunca hiç ilaç kullanmamış ve doğal doğurmuştum. Kilo alımı çok iyi olduğundan asla alerjiden şüphelenilmedi.

6 aylık olduğunda 10 kilo civarındaydı.
5 aylıkken Toksik Şok Sendromu denilen bir zehirlenme ile bacak içleri şeftali gibi soyuldu. Aynı dönem egzamalarda sulanma ve açılma başladı. İlaçla tedavi etmek yerine sebebini bulmak peşinde geçirdiğim 1 yılda alerji ile ilgili oldukça fazla bilgi edindim. Çünkü bütün egzama kaynaklı sıkıntının, bakteriyel enfeksiyon ve vücudu dönem dönem basan uçuğun aslında tek bir sebebi vardı: Alerji.
Çocukluğum boyunca çoklu gıda alerjim vardı. Ancak hiç bir zaman bir besin grubuna yasaklı olacak kadar değildi. Dedemde alerjik egzama çok ağırmış ancak bunu hep orta Asya göçmeni olması nedeniyle kuru olan cildine yorardı. Babamda da egzama var ancak çocukluğunda olmadığını söylüyor. Kısaca aile geçmişi alerjide önemli bir temel. Özellikle 3 nesilde bir ağırlaştığı yönünde görüşler var.

Bebeklerde egzama çoğunlukla alerji kaynaklıdır. Yani alerji nedeniyle egzama tetikleniyor ya da egzama ile alerji birbirini besliyor olabilir ancak alerjiden farklı olarak egzama bir cilt tipi. Egzama kaşıntıları bebeğin hayat kalitesini o kadar düşürüyor ki, sonunda henüz motor becerilerini düşünmeye bile fırsat bulamadan birkaç aylık bebeğinizin kaşımak uğruna neler yapabildiğini görüyorsunuz. Doktorumuz alerji ile bağlantısını kurmakta o kadar gecikti ki-aslında hiç kurmadı demeliyim-, egzamanın bakılmadığında ne hallere gelebileceği ile ilgili bolca tecrübemiz oldu.
Alerji geçse bile egzama ile yaşamayı öğrenmek en birincil işimiz. Çünkü bugün halledersek bile, ergenlik öncesi, sonrası bir zaman tekrar ortaya çıkma olasılığı yüksek.

Egzamalı bir bebeğiniz varsa onun için yapabileceğiniz en güzel şey egzama ile barışık yaşamayı öğretmek olacak.
Egzamayı rahatlatmak için yapmak gereken ilk şey onu alevlendiren sebebi bulmak. Çoklu gıda alerjisi çoğunlukla sebep olabileceği gibi bir diğer suçlu da deterjanınız ya da ev temizliğinde kullandığınız kimyasallar olabilir. Bu nedenle egzama ile karşılaştıysanız ilk yapmanız gereken evde son dönem ne değiştirdiğinizi ya da yeni olarak o günlerde ne tükettiğinizi iyice gözden geçirmelisiniz.
Alerjiden tetiklenen egzamalı bir bebeğiniz varsa doktordan doktora tenis topu gibi savrulabilirsiniz. Dermatolog egzamayı kortizonlu kremlerle iyileştirmeye çalışacak, çocuk doktoru geçeceğini düşünerek dermatoloğu boşvermenizi söyleyecek, alerji uzmanı ise şikayetleri azaltmaya çalışacaktır. Biz yeni başlayacağımız besinler için alerji uzmanımızdan destek almaya devam ediyoruz. Salgın hastalıklar için çocuk doktorumuzla irtibata geçiyoruz. Ve bir çocuk dermatoloğu sayesinde sadece egzama ile başbaşa kalabildik. Ancak en önemlisi egzama alerji bağlantısından şüphelendiyseniz alerji uzmanı ile hemen görüşmelisiniz. Bakteriyel bir enfeksiyon ise dermatolog ile konuyu incelemek gerekiyor.

Biz daha uzun vadeli tedavi için bir alternatif tedavi yöntemi olan homeopatiden destek alıyoruz. Homeopatinin egzama üzerinde başarılı hikayeleri var. Özellikle yabancı grup ve forumlarda çok sık rastlıyorum bu hikayelere.
Eğer sebebinin besin olduğunu düşünüyorsanız iyi bir alerji uzmanından danışmanlık alabilirsiniz. Danışmanlık diyorum çünkü alerji anne-çocuk dışında kimsenin dahil olamayacağı bir yolculuk. Bazı açılardan çok genellenebilir görünse de tepkiler tamamen kişiye özel. Yani sırtınızı birine dayamakla ilgili hayaliniz varsa bunu unutun. Konunun çözümü tamamen sizin dedektifliğinize bakıyor. Eğer egzama dışında bağırsak ile ilgili tepkileriniz de varsa, gaz, kanlı ve mukuslu kaka gibi o zaman bir gastroentrologdan destek almanız gerekiyor.

İyi bir diyetle bebeğiniz ek gıdaya başlamadan bu bulmacayı çözebilirsiniz. İlk aşama şüpheli besin grubunu diyetten çıkarmak olmalı. Ancak ipin ucunun sizde olmadığını düşünüyorsanız mutlaka eliminasyon diyeti ile ilgili detaylı bilgi edinmeli ve alerjik olmayan birkaç gıdaya beslenmenizi indirgemelisiniz. Alerjen gıda ancak 21 günde vücuttan atılıyor. Diyetle 5. Günden sonra yavaş yavaş düzelme görmelisiniz. Eğer henüz düzelme görmediyseniz bir 3-5 gün bekleyip planı gözden geçirebilirsiniz. Düzelme yoksa alerjen vücutta tahribat yaratmaya devam ediyordur. Düzelme görene kadar diyete devam. “Ama o zaman kalsiyumu/proteini nereden alacağım?”, “ya sütüm azalırsa” gibi sorularınızı sonraya bırakın. Düzenli diyette bazı takviyeler almanız gerekebilir ancak kısa süreli diyetlerde sizden eksilen hiçbirşey olmaz. Diyetin ilk günlerinde sütte biraz azalma olabilir ancak vücut diyete alışınca tahmini 2-3 gün sonra eski formuna dönecektir. Diyet zor gibi gelebilir ancak onu ne kadar rahatlattığını görünce sizin de pek yeme isteğiniz kalmıyor.

Egzamayı tetikleyen alerjen gıdaları bulduktan sonra (en çok tetikleyenler süt ve süt ürünleri, yumurta, susam, kuruyemiş, gluten) egzamayı alevlendiren gıdalar baharatlar, kırmızı meyve ve sebzeler (nar, domates, pancar, üzüm, pekmez…), mayalı gıdalar (ekmek, sirke, turşu…) dan da uzak durmak gerekiyor. Bunları egzamanın kontrol altında olduğu zamanlarda tüketebilirsiniz, alevli olduğu zamanlarda uzak durmakta fayda var.

Alerjik belirtiler illa döküntü olmak zorunda değil. Egzama, kusma, ishal, kabızlık, 5. Aydan büyük bebekler için günde 2’den fazla tekrarlayan hıçkırık, makat çevresinde kızarıklık, fazla salyalanma, kanlı/mukuslu kaka da alerji belirtisidir.
Anne sütü alerjik bir bebeğin en önemli besini. Bu nedenle diyetten yılmayıp bebeğinizi bu kıymetli gıdadan mahrum etmeyin. Piyasada alerji için özel olarak çıkarılan mamalar var. Ancak süt damlıyorsa vardır ve yetebilecek kadar her zaman arttırılabilir. Bu mamalar da sonuçta paketli gıdalardır ve koruyucu madde bulundurmaktadırlar. Yani, hiçbirşey yiyemiyorum sütüm yetmez bu yolculukta geçerli bir bahane değil. Süt için gerekli olan günde 3-4 litre su, bol yeşillik, bol kahkaha ve uyuyabldiğiniz her dakika uyku.

Egzama bir cilt tipi. Çocuğunuzda atopik dermatit varsa alerjik bir reaksiyon göstermezse de cildi herzaman kuru ve hassas olacak. Egzamanın kaşıntısının rahatsız etmemesi için her gece yıkamalı ve nemlendirmelisiniz. Yıkarken suya nişasta koyabilir, egzamalı bölgelere sulandırılmış nişasta sürebilirsiniz. 10 dakikalık bir ılık su banyosu sonrası vücut suyunu çekmeden patpat yaparak kurulayıp hemen dermatit için özel yoğunlukta olan kremler ile (piyasada bunlardan bolca var ancak içinde üre olanlardan ziyade kıvamı yoğun olanları seçmek daha iyi) ya da shea butter (karite yağı), hindistan cevizi yağı gibi doğal ve kıvamı yoğun yağlarla rahatlatabilirsiniz. Kremlemeyi sabah uyandığında da tekrarlayarak cildin nemli kalmasına yardımcı olmak gerekiyor. Kısaca, bakımlı bir bebeğiniz olacak.

Egzamaya zeytinyağı, susam yağı, kantaron gibi yağlar sürülmesi önerilmiyor. Bahar dönemleri pürüzlü yüzeyleri seven uçuk ve stafilokok gibi bakteriler yağlanmış egzamalı yüzeye daha rahat yapışıyorlar. Yağlamak yerine antiseptik özelliği olan gül suyu ile nemlendirip, üzerine yoğun kıvamlı krem sürebilirsiniz.
Egzama sıcağı sevmiyor. Bu nedenle eğer egzama sıkıntısı yaşıyorsanız mutlaka uyuduğu odayı serin tutmalı, çocuğunuza pamuklu kıyafetler giydirmelisiniz. Her zaman ince giyinmeli ve terlememeli. Banyo suyu ılık olmalı, sıcak sudan kaçınmalısınız.
Sabun, şampuan kullanımında özenli olmalısınız. Ben hiç şampuan kullanmadım, ilk 1 sene de neredeyse hiç sabunlamadım. Bebeklerde hormon salgısı bizdeki gibi olmadığından illa sabunla yıkamaya gerek yok. 1 yaş sonrası da egzamaya iyi geldiğini bildiğim menengeç sabunu ile haftada 1 sabunluyorum. Ancak hergün yıkamaya özen gösteriyorum.

Bebeğinizin kıyafetlerini de yıkarken toz sabun kullanmamak gerekiyor. Toz sabun kıyafete yapışıp kaldığı için önerilmiyor, doğal sıvı deterjanlar kullanmak iyi olabilir. Sabuncevizi (soapnut) gibi tamamen doğal ve egzama için iyi olduğu bilinen ürünler artık çok ulaşılabilir. Sabuncevizi evi temizleyen yemiş olarak biliniyor. (İçeriğindeki sopanin nedeniyle doğal sabundur ve 40 derece üzerindeki su ile birleşince köpürür.)
Alerji de atopik dermatit de birer hastalık değiller, hassasiyetler. Eğer bunları hastalık olarak görürseniz, iyileştirmeye çalışmakla boşa zaman geçirebilirsiniz. Bu hassasiyetlere karşı bilinçlenip, onlarla birlikte yaşamayı öğrenmek, hem de büyüdükçe çoduğunuza öğretmek atılabilecek en önemli adım.

Bir sonraki yazım alerjik çocukla sosyalleşmek üzerine olacak. Görüşmek üzere…

Gizem