Tomris’in emzirme notları – 20: En iyi olan ‘anne sütü’ mü? ‘Emzirme’ mi?

‘Bir çok yerde ‘anne sütü en iyidir, destekliyoruz’ gibi ifadeler görüyoruz. Bu konuda bir iki şeye dikkat çekeyim.

Desteklenmesi gereken anne sütü değildir, emzirmedir. ‘Anne sütü’ ifadesi mama, biberon vb. endüstrinin çok sevdiği ve ne yazık ki düzenledikleri eğitimlerle ülkemizde yaygınlaştırdığı bir terim. İnsanların ‘emzirme’ kelimesinden utanması da ne yazık ki bunda etkili sanırım. Anne sütü bir ürün emzirme bir süreçtir. Mama emzirme ile rekabet edemez. Annenin kanından, canından yapılan bir besinin teniyle bebeğe aktarılması süreciyle, yani emzirme ile rekabet edemez. Ama konuyu bir ürüne, yani süte indirgerseniz o zaman bununla rekabet edebilir. Bir mama firmasının slaytında anne sütünün nasıl bir ürün olarak yansıtıldığını görebilirsiniz. 

‘Anne sütü’ ifadesinin bir diğer kötü tarafı da şu: varsa bebek tüketir, yoksa tüketemez, aç kalır gibi bir mantığa indirgenebiliyor. Evet, mamalar böyle, yani varsa bebek içer, yoksa içemez. Ama emzirme öyle değil. Süt o anda yoksa, ihtiyaçtan azsa bile bebeğin emmesi, ten teması ile yenisinin yapımı tetiklenir. Arz talebi değil, talep arzı tetikler. Yani bebek emer emer, vücut yenisini yapar. Bebek ne kadar çok emerse vücut o kadar çok süt yapar vücut. Bunun adı emzirmedir. Anne sütü değil. 

Yani anne sütü diyerek mama firmaları (pompa ve biberon firmalarının da desteği ile) ciddi bir algı oyunu yapıyorlar üzerinizde. Mama firmalarının ifadelerine (ve onların eğitim materyallerine, ve ne yazık ki bunlarla eğitilenlere) bakarsanız hep ‘anne sütü şöyle iyi, bir numara, en iyi’ deniyor. ‘Bebeğiniz 6 ay anne sütü alsın’ deniyor. Niye ‘bebeğinizi 6 ay sadece emzirin’ demiyorlar? Çünkü bir sonraki cümle ‘anne sütü yoksa mama verilmeli’. İlk cümle ‘bebeğinizi 6 ay sadece emzirin’ olsa ikinci cümlenin mantığı kalmayacak. 

Bu konuyu BYBO blogdaki ilk yazımda netleştirmiştim: “Emzirme anne ve bebeğin yakınlaştığı, birbirinin ihtiyaçlarını karşıladıkları bir süreçtir; anne sütü ise o sürecin gözle görünür ürünüdür”. İlgili organın adı da memedir 🙂 

Bir diğer algı oyunu da şu: En iyisi ‘anne sütü’ ise demek ikinci en iyi var. Birinci en iyiye ulaşamıyorsam ikinci en iyi ile idare ederim. Bu da insanların emzirme başarısını artırmak için çaba harcaması, sorunla karşılaşırsa çözüm araması için motivasyonunu kıran bir faktör. Anne sütü ve mama arasındaki fark öyle mama firmalarının pozisyonladığı gibi ‘yakın’ filan değil. Arada dağlar uçurumlar okyanuslar var. Evet, mamalar yaşamın ilk bir yılı için inek sütüne, keçi sütüne üstün. Ama anne sütü yerine mama kullanılması hem kısa, hem orta, hem de uzun vadede bir çok sağlık riskini artırıyor. Bu açıdan, anneyi emzirmeye teşvik etmek, destek olmak, zorluk yaşıyorsa aşmasına yardım etmek yerine hemen mama verilmesi anneye de bebeğe de kötülüktür. Evet, emzirmenin mümkün olmadığı ciddi hastalıklar var, sayıları çok sınırlı. Nadiren annede meme dokusunun yeterince gelişmemesi ve hormonal sorunlardan da olabiliyor, ama bunların oranı binde – yüzde 1 mertebelerinde. Şimdi etrafınıza bakın. Sütü olmadığını, yeterli gelmediğini iddia eden, ya da doktorlardan bunu duyup mamaya başlayan annelerin oranına bakın. Yüzde bir mi? İki mi? Üç mü? Çok daha yüksek. Kalan anneler yeterli destek alamadıkları için ve mamanın faydaları ile ilgili tanıtımlara maruz kaldıkları için mamaya yöneliyor. 

Lütfen, emzirmemiş, emzirememiş anneleri sakın suçlamayın, kınamayın, küçümsemeyin. Onun yerine emzirmeye çalışan, bu konuda zorluklarla karşılaşan annelere destek olun. Emzirme konusunda ciddi bir istek var ülkemizdeki annelerde. Ama ne yazık ki yalnız kalıyorlar. Sağlık sistemi de, sosyal sistemimiz de anneleri yeterince desteklemiyor. Aksine, çok kolay mamaya yönlendiriyor. Anneler de çaresiz kalıp mama kullanmaya başlıyor. O yüzden lütfen onları suçlamayın. Yardım edin, destek olun. Bu da bu yazıyı okuyanlara görev olsun.