Attachment Parenting ve İyi Ebeveyn Olma Ölçüsü

Time Dergisi’nin kapak
konusu: “Attachment Parenting”. Türkçeye attachment
parenting’i bağımlı ebeveynlik olarak çevirenler var fakat tam karşılığı bu
değil. O yüzden bu ebeveynlik tanımını orjinal şekliyle kullanacağım
müsaadenizle. Anlatılmak istenen: bebeği kendine mümkün olan en yakın şekilde
ve bu şekli mümkün olan en uzun sürede muhafaza ederek yetiştirmek. Bu tanımın
içine bebekle beraber uyumak, emzirmek, sürekli emzirmek, uzun süreli emzirmek
ve Dr. Sears’ın baby wearing dediği bebeği kundak benzeri araçlarla taşımak
giriyor. Amerika’da yeni yeni moda olan attachment parenting aslında Anadolu’da
ve doğu ülkelerinde yüzyıllardır var.  Bu
tarz ebeveynlik doğru mudur değil midir onun tartışmasını yapmayı doğru
bulmuyorum. Her anne/baba (bilinçli ve eğitimli) olduğu müddetçe çocuk
yetiştirme tarzına kendi karar verir. Bu karar da her ne olursa olsun saygıyı
hakeder. Ben attachment parenting hakkında kendi fikirlerimi yazıyorum tabii.

Fikrim de şudur ki: attachment
parenting’in bir kısmına katılıyorum, diğer kısmından kesinlikle uzak
duruyorum. Kızım Leyla’nın sağlık ve mutluluğundan sonra benim için en önemli
olan şey bağımsız, güçlü ve özgüveni yüksek bir kadın olmasıdır. Bunun kendisi
istemeyene kadar anne-babasıyla uyuyarak,
bebeklik dönemini atlattıktan sonra sürekli taşınarak ve hiç ihtiyacı
olmadığı halde istemeyene kadar emzirilerek sağlanacağını düşünmüyorum.

Ortalama bir türk
kadınının muhakkak “kaynana problemi” vardır. Ve ortalama bir türk erkeğinin
muhakkak bir “anne bağımlılığı” vardır. Ne dersiniz bunların kültürümüzün büyük
harflerle yazılmış tartışılmaz bir parçası olan (anadolu tarzı) attachment
parenting’le hiç ilgisi yok mu? Annelerinin babalarının dizleri dibinden
ayrılmayan, hayattaki en büyük hayali prenses gelinliği giyip yakışıklı
prensine kavuşmak olan kızlar böyle yetiştirilmediler mi? Evlenip iş güç sahibi
olduktan sonra bile anasının babasının sözünden çıkmayan, kendi kararını
veremeyen, eşini ailesine ezdiren erkekler böyle yetiştirilmediler mi? Bizden
başka hangi kültürde çocuğunu “kurban olurum” diye sever analar? Batılı analar
kurban olmazlar mı aslında, bizden daha mı kötü anadırlar bunu çocuklarına
söylemedikleri için? Bizde annelik fedakarlık, cefakarlık, eziyet çekicilik, saçını süpürge elini maşa edicilik olarak tanımlanır. Cennet
anaların ayakları altındadır, ana gibi yar olmaz, ağlarsa anam ağlar…Bunların attachment
parenting’le hiç ilgisi yok mu?  Time
dergisinin bu konuyu Dr. Sears etrafında değil de zaten elimizde var olan doğu
ülkelerinde çocuk yetiştirme tarzı ve sonuçları örnekleriyle incelemesi
isabetli olurdu aslında.

Attachment parenting’in
bebek giyme (baby wearing) kısmıyla asla bir sorunum yok. Daha dün bu konuda
yazdığım yazıyı okudunuz. Sonuna kadar destekliyorum ve uyguluyorum.  Ama sürekli bebekle birlikte uyumak ve gittiği yere
kadar emzirmek bana uygun değil. Şu fotoğraf bana hiç normal gelmiyor.

Bu yaşta bir çocuğun
ne biberonda ne memede ne de emzikte olması uygun.  Anne sütü 1 yaşına kadar şarttır, 2 yaşına
kadar faydalıdır ama sonrasında artık alışmış olan çocuğun alışkanlığını
körüklemektir. Çocuğa yaklaşmak, yakın olmak hatrına sağladığı fayda da upuzun
tartışmalar götürür. Birlikte uyumak da aynı şekilde. .. Ben kızımla (mecbur
kaldığım zamanlar hariç) hiçbir zaman aynı yatakta uyumadım. İstemediğimden
değil elbette. Hayattaki en zevkli, en huzur verici şeylerden biri bir bebekle
uyumaktır herhalde.  Ama uygun
görmüyorum. Uyku hem anne hem çocuk için kesintisiz ve rahat geçmesi gereken
bir süre. Aynı zamanda özel bir olay. Bebeklikten itibaren çocuğa bu özelliği
öğretmek gerektiğini düşünüyorum. Dolayısıyla vakti zamanı gelince uyku eğitimi
vermek gerektiğini de…

Time, tekrar sözünü
etmiş; ben de uyku eğitimiyle ilgili yazımdan sonra benzer tepkiler aldım: Bebeği ağlatmak yoluyla uyku eğitimi vermek sakıncalıdır diyor Dr. Sears. Beynini
etkiler, gelişimini etkiler, travma yaratır falan filan, neticede hasta bir
çocuk ortaya çıkar. Bunu söylerken de birkaç çalışmadan örnek veriyor. Time,
benim çok uzun zamandır yapmaya üşendiğim işi yapmış ve bu referanslara
yakından bakmış. Burdan kendilerine teşekkürü bir borç bilir ve bu referansların
Dr. Sears’ın ulaştığı sonucu desteklemediğini ortaya çıkardıkları için
minnettar kalırım. Derginin açıklamasını aynen yapıştırıyorum:

A close look at the research, however, does not
actually provide evidence that bouts of crying associated with sleep training
affect brain development. Several papers Sears cites involved studies of rats.
Other research showed that babies who cry excessively are more likely to suffer
from, for example, attention-deficit/hyperactivity disorder, but it’s not clear
if they cry because of underlying neurological problems that later manifest as
ADHD or whether the crying causes the ADHD.

Aldığım derin nefes sanırım ömrümü birkaç yıl uzattı. Time diyor
ki: Araştırmalara yakından bakınca uyku eğitimi nedenli ağlamaların (ben ağlama
değil bağırma diyorum) beyin gelişimini etkilediğine dair bulgu yok aslında.
Sears’ın referans verdiği birkaç makale farelerle yapılan çalışmalardan
bahsediyor. Diğer çalışmalar aşırı ağlayan bebeklerin dikkat bozukluğu/
hiperaktivite (ADHD) gibi rahatsızlıklar yaşama ihtimalinin olduğunu ancak bu
ağlamalar ADHD’ye mi neden oluyor yoksa ağlamalar sonradan kendini ADHD olarak
gösteren nörolojik problemler kaynaklı mı, kesin değil. Bu arada bahsi edilen
ağlamalar şiddetli ağlamalar. Uzun süren şiddetli ağlamalar… Bebeğin acı
çektiğinin belli olduğu ağlamalar. Benim uyku eğitimi adlı yazımda bahsini
ettiğim müsaade edilen bağırmalar değil yani. Bu kısmı da netleştirelim.

Time, aynı zamanda Sears’ın yanıltıcı
olabileceğine ve emziremeyen ya da bebeğini slingde taşıyamayan annenin
bebeğine geri dönüşü olmayan zararlar verdiğini düşünmesine neden olabileceğini
söylüyor. Takip ettiğim attachment parenting yanlısı anne gruplarında da
gözlemlediğim budur. Herhangi bir nedenle emziremeyen anneler müthiş bir
suçluluk duygusuyla kıvranıyorlar ya da bebeklerine attached olabilmek için 24
saat boyunca vücutlarına yakın tutuyorlar. Bunun annede yaratabileceği problemleri
tahmin edebiliyor musunuz? Yukarıda bahsettiğim bilinç ve bilgi tamamen yok
olmuş (ya da hiç olmamış) durumda. Oysa ki Time’ın da belirttiği gibi
attachment parenting’in duygusal ve zihinsel anlamda fark atan çocuklar yetiştirdiğine
dair bir bulgu yok elimizde. Öyleyse neden bu radikal uygulamalardaki ısrar? En altta linkini verdiğim videoda da belirtildiği
gibi attachment parenting’i (moda olduğu için uygulayanlar dışında) benimseyenler
genelde kendi çocuklukları problemli geçmiş olan insanlar. Tıpkı Dr. Sears’ın
kendisi gibi…

Dr. Sears aynı zamanda kadının evde  çalışmasını destekleyen anti-feminist ve
dindar bir doktor. Konuyu dağıtmamak için ayrıntılarına girmeyeceğim ancak
attachment parenting’i anlatırken anne üzerinde yukarıda bahsini ettiğim türden
bir baskı oluşturmasında bunların da katkısı var. Tekrar başa dönecek olursak
aslolan çocuklarımızı nasıl yetiştireceğimiz kararını bilinçli ve eğitimli
olarak vermek. Evet bebeğinizi emzirmeniz sağlığı ve huzuru için gereklidir
ancak herhangi bir nedenle bunu yapamıyorsanız çocuğunuz hayata bir adım
geriden başlayacak diye bir şey yok! Mesela ben de emzirilememiş bir bebektim
ancak kendimden çok memnunum. Bilmem siz ne düşünürsünüz 🙂 Eğer bebeğinizle birlikte
uyuma kararını veriyorsanız bunun olumlu sonuçlarını olduğu gibi olumsuz sonuçlarını
da hesaba katın. Her iki sonuç da onlarca ihtimal barındırır, hepsinin farkında
olun. Bebeğinizi giymeniz kendisini iyi hissetmesi için faydalıdır ama bu sizi
kötü hisssettiriyorsa zorlamanıza gerek yok. Pusette taşınan bebekler akıl
hastası filan olmadılar.

Sears’ın “anne evde bebeğine baksın” fikrine de
bebeği dünyaya gelince kariyerlerini yıldızlı yerinde terkeden anneler adına katılıyorum.
Ancaaaaaak bu annelerin ekonomik durumları çalışmalarını şart koşmuyor
ve bebeklerine rağmen işlerine devam etmek kendilerini mutsuz ediyor. Ne çalışmak zorunda
olan anneler ne de çalışmakla mutlu olacak olan anneler kendilerini suçlu
hissetmeliler. Hayat her zaman istediklerimizi gümüş tepside sunmadığı gibi
mutluluk her anadolu kadını için evinin kadını çocuğunun anası olmak değildir.
Eğer anne işinde mutluysa çocuğuna başkasının bakmasının hiçbir sakıncası yok.
Çünkü anne mutlu değilse çocuğu da olamaz.