Ebru’nun Çocuk Gelişim Notları — 2. Bölüm

Çocukların Beyin Gelişimini Desteklemenin 25 Temel Kuralı 

Tekrar merhaba!

Geçen yazımda bu yazı dizisinde, davranışın nörolojik boyutundan, sinir sistemi gelişiminden ve bu gelişimin sağlanması için sizin çocuklarınızla neler yapabileceğinizden bahsedeceğimi belirtmiştim. Beyin gelişiminin desteklenmesi adına sağlıklı gelişen tüm çocuklarda, önemli boyutlarda işe yarayacak kısa fakat oldukça önemli önerileri en alta sıraladım, açılımlarını da aktivitelerle birlikte yazmaya devam edeceğim. 

İnsan beyni inanılmaz! Henüz doğmamış bir bebeğin bile beynini geliştirebilmek adına, bilim adamları her geçen gün yeni araştırmalar yapıp o kadar çok farklı yöntem buluyor ki yazabileceğim aktivite ve önerilerin sonu hiç gelmeyecek diye düşünüyorum.
Öncelikle, sinir sisteminden bahsederken bilmemiz gerektiğini düşündüğüm temel terim ve sistemlerden bahsedeyim. 

Beyin gelişimi günümüzde ‘Beyin plastisitesi’ terimi ile anlatılmaktadır. Plastisite kelimesi; beynin plastiğe benzer yapısı sayesinde gelişebilir olduğunu tanımlamak için kullanılmaktadır. Bu gelişim, beyindeki hücre sayısının artması ile değil; var olan hücrelerin kullanılması ile sağlanır. Sinir sistemi gelişimi; kullanılmayan sinir hücrelerinin kullanılmaya başlanması veya hali hazırda kullanılan sinir hücrelerinin farklı görevler edinmesi ile olur.
Beyindeki bu sinir hücrelerine nöron denmektedir. Beyinde, nöronlar birbirine elektriksel uyarımlar ileten kablolama sistemleri ile bağlıdır.
Nöronların her birini özel görevleri olan işçiler gibi düşünebilirsiniz. Beynin bir bölgesinin kullanılıp kullanılmadığını anlamak için beyin görüntüleme sistemleri ile o bölgedeki nöronlar arasındaki bağlantılara bakılır. Yani köyündeki evinde uslu uslu oturan nöron bir işe yaramaz. Diğer nöronlara ulaşmak için yollar inşa etmiş olması gerekir. Çevresindeki nöronlarla olan bağlantıların artmış olması beynin o kısmının kullanıldığı anlamına gelir.
Gelişmiş bir beyinde nöronlar arasında çok sayıda bağlantı yolu bulunur ve biz veya çocuğumuz her yeni beceri kazandığımızda ve yeni bir şey öğrendiğimizde, beynimizde daha önce kullanılmayan alanlara yollar inşa etmiş oluruz. Böylece evinde oturan nöronlarımız yeni yapılan yollarla birbirine bilgi taşırlar. Sinir sisteminde, öğrenme ve gelişim ile birlikte sayısı sürekli artan şey nöronlar arasındaki bu bağlantı yollarıdır. İki nöronun birbirine bağlandığı noktaya sinaps, bu bağlantı yollarına da sinaptik bağlantı yolları denir.
Beyin plastisitesi; kaç yaşında olursa olsun insanın, akıl ve kişilik özellikleri bakımından değişebileceğinin en önemli bilimsel göstergesidir. 

Yazılarımın tamamında, beyin plastisitesi ve sinaptik bağlantı yollarının arttırılması terimlerinden bahsedeceğim. Anlatacağım her şey farklı gelişimsel alanlarda beyin gelişimini yani plastisiteyi destekleyecek bilgi, öneri ve aktiviteler olacak.
Sinir sistemi gelişimini desteklemek için birçok farklı unsurun bir arada olması gerekmekte. En önemlisi çocuğunuzun ya da sinir sistemi gelişimini hedeflediğiniz kişinin duyu bütünleme problemleri olmaması gerekiyor. Duyu bütünlemenin ne olduğundan ve problemlerinin neler olabileceğinden sonraki yazılarımda bahsedeceğim. O yazılarımı okur ve problem olmadığına emin olursanız tedavi sürecini es geçebilirsiniz.
Plastisiteyi destekleyecek zihin gelişim modalitelerinin hepsini birlikte kullanır ya da birkaçını kombinasyon yaparsanız çocuğunuzu en iyi şekilde desteklemiş olursunuz. 

Ben yazılarımda örnek aktiviteler yazacağım ama öncelikle bu aktivitelerin mantığının oturması gerektiğini düşünüyorum. Neyi neden yaptığımızı bilirseniz sizler de yeni aktiviteler üretebilir, elinizdeki oyunları çeşitlendirebilirsiniz.
Aşağıya yazacağım basamakların çıktısını alın ve buzdolabına yapıştırın ☺. Kendileri 10 yılı geçen emeğin ve bolca eğitimle araştırmanın ürünüdür. Denenmiş, başarısı garantilenmiş ve tamamı bilimsel verilere dayanmaktadır. Bunları kendi sinir sistemi gelişiminiz için de kullanabilirsiniz. Sıralama önem sırası değildir, karışık dizilmiştir.
Beyin plastisitesini desteklemek için: 

1. Duyusal Bütünleme (Varsa duyusal sistemlerdeki problemlerin tedavisi)  

2. Fiziksel Egzersiz  

3. Çoklu uyaranlar  

4. Problem Çözme  

5. Fikir Üretme  

6. Aktif Katılım  

7. Motivasyon  

8. Mücadele ve meydan okuma  

9. Doğru oranda zorluk  

10. Yeni ve farklı aktiviteler  

11. Doğru adaptif cevabı (Doğru Davranış) açığa çıkarma  

12. Başarmak (Pekiştireç)  

13. Oynayarak öğrenme  

14. Kişiselleştirme-bireysel farklılıklar  

15. Tam yeri ve tam zamanı  

16. Düzenli tekrar  

17. Vücut farkındalığının desteklenmesi  

18. Beynin her iki hemisferinin de kullanılması  

19. 5N1K soruları  

20. Hafıza çalışmaları  

21. Simgesel düşünme  

22. Uyku ve dinlenme  

23. Stres olmadan öğrenme  

24. Doğru Beslenme  

25. Tecrübe-Geçmiş bilgiler 

Bu basamakların tamamını tek tek açıp yazmayı planlıyorum gelecek yazılarımda… Örnek aktivitelerin hangi basamağı ya da basamakları içerdiğini ve açıklamaları ekleyeceğim. Duyusal Bütünleme tek başına uzun sayfalar alacağı için öncelikle bu konuya ağırlık vereceğim. 

Gelecek hafta görüşmek üzere…

Ebru Sidar 
Physical Therapist 
The University of Southern California-WPS Sensory İntegration Certified- SIPT Certified