Tomris’in Emzirme Notları – 13: Pompa ile Süt Sağma (4)

Tomris’in Emzirme Notları’nın 1. Bölümü burada, 2. Bölümü burada, 3. Bölümü burada, 4. Bölümü burada, 5. Bölümü burada, 6. Bölümü burada, 7. Bölümü burada, 8. Bölümü burada, 9. Bölümü burada, 10. Bölümü burada, 11. Bölümü burada, 12. Bölümü burada

Bu hafta anne sütünü saklama, taşıma ve kullanma yöntemlerinden bahsedeceğim. Önce bu konuyla ilgil bir maceramı anlatayım; Brüksel’de geçiyor ama yine balıklara bağlanıyor 🙂 Azıcık uzun, isterseniz atlayıp konuya da geçebilirsiniz. 

Yer: Brüksel… Zaman: Bebekler 14 aylıkken… Avrupa Komisyonu’nda yoğun bir dizi toplantı ve çalışma için beş günlüğüne Brüksel’deydim. Seyahatimin ikinci gününde süt pompasını düşürdüm ve kırdım. Süt pompasının hunisi yardımı ile elimle sağdım sütü. Zaten topu topu 45 dakika olan öğle molaları elle süt sağarken eriyip gidiyordu, yemek yemeye dahi vakit bulamıyordum, ama vazgeçmedim. Her akşam kaldığım otel odasındaki minibar buzdolabına koydum sütleri. Ama beş gün sadece dolapta tutmak için uzun bir süre gibi geldi, o yüzden ilk dört günde topladığım sütleri buzluk kısmına koyup dondurdum. Hesabım şu; dönüş günü bir eczaneden buz kalıbı bulurum, dondurulmuş sütlerle birlikte pompa çantama koyarım (izolasyonlu çantam vardı), 3-4 saat kadar sürecek yol boyunca idare eder (trenle seyahat ediyordum). Gel gelelim hesabım tutmadı. Çıkmadan önceki gün oteldeki restoranlarla görüşmeye başladım: son gün odayı sabah boşaltacağım ama trenim akşam, sütleri koyacak derin dondurucu arıyordum. Konuyu anlatmam bir kaç dakika sürüyor tabii. Önce garson, sonra şef, sonra mutfak şefi, silsile-i meratib gereği adım adım yükseliyor konuştuğum kişiler. En son ¨Biz alamayız, otel müşterilerinin böyle durumlarda kullanması için özel bir buzdolabı var, oraya koyabilirsiniz.¨ dediler. “Vay be! gözünü sevdiğim medeni ülkede her şeyi düşünüyorlar işte!” dedim kendi kendime…  

Ertesi sabah çıkış yaparken resepsiyona sordum buzdolabını, beni valiz odasına götürdü. Bildiğiniz küçücük minibar buzdolabı, açınca üst tarafının buzluk olduğunu görüyorsunuz, ama buzluk kısmının kapağı olmadığı için içi kar tutmuş, küçücük bir boşluk kalmış ortada, bir kaç süt poşeti yatay olarak ya sığar ya sığmaz, kesinlikle dört günlük hasılatı koyacak yer yok! “Al bakalım medeniyetini!” Koyabildiğim kadarını üst taraftaki buzluğa, kalanları aşağıya koydum. Öğleden sonra toplantıdan bir fırsat bulup koştur koştur eczane aramaya çıktım. Yalnız eczanede donmuş hazır buz kalıbı yokmuş! “Peki soğuk tutulması gereken ilaçları hastalara nasıl veriyorsunuz?” dedim. “Öyle ilaçlar direkt aile hekimine gönderiliyor” dediler. Tabii, hastalar için en kolayı, en medenisi, ama benim için değil! “Ben böyle medeniyetin…” diye sövüp söylenmeye, bir yandan da “Ne yapsam???” diye düşünmeye başladım. Büyük bir süpermarketin derin dondurulmuş gıdalar bölümüne gittim. “En yavaş hangisi çözülür, balık mı tavuk mu” acaba diye düşünürken bir poşet dondurulmuş balığı gözüme kestirip aldım (tabii ki suyu akmayacak bir poşet!). Süt çantasına dondurulmuş balıkları ve sütleri koyup trene öyle bindim. Kayınvalidemin evine vardığımda içinde az süt olan bir kaç poşet erimeye başlamıştı, onları attım (bebekleri 5 günlüğüne kayınvalidemlere bırakmıştık). Gerisini derin dondurucuya koydum. Sonraki seyahatlerimde verdi babaanneleri… Tabii o günden sonraki seyahatlerimde bir daha eve dönüşte süt getirmeye filan çalışmadım, zaten bebeler de bir yaşını geçmişlerdi, seyahatlerden eve süt taşımaya tövbe ettim ☺ 

Sağılmış anne sütü hangi şartlarda ne kadar süre ile saklanabilir? 

Anne sütünün hangi ortamda ne kadar süre ile saklanabileceği konusunda en güzel bilgiler, her zaman olduğu gibi, Emzirme Sanatı kitabında çok güzel özetlenmiş, yandaki/ aşağıdaki tabloyu ordaki bilgilerden hazırladım. 

Kaynak: Emzirme Sanatı Kitabı 

Kitabın ‘kes kullan’ setinde süt sağma ve sağılmış sütü verme konusunda da çok güzel özet sayfalar var, burdan indirebilirsiniz. 

Bu tabloda yazan süreler oldukça güvenilir. Yalnız bu süreleri birbiri ucuna eklemeye çalışmayın. Mesela, 8 saat oda sıcaklığında durmuş bir sütü 3 gün buzdolabında tuttuktan sonra dondurucuya koymak ne kadar iyi bir fikir bilmiyorum. Oda sıcaklığında ve buzdolabının normal kısmında ne kadar oyalanırsa o kadar kötü. Peki bebeğe bir zararı var mı? Eğer ciddi hastalık yapıcı (patojen) bir mikrop yoksa içinde, çok da sorun değil (ama tabii içinde ne tür mikrop olup olmadığını bilemiyoruz). Onun dışında en fazla ne olur? Süt ekşir. Emzirme Sanatı kitabı bu konuda da çok kalender. Sütün ekşimesi çok büyük sorun değil, biraz barsakları rahatsızlanır bebişin o kadar diyor. O yüzden anne sütünü iyi saklamak için en fazla gayreti harcamalı, ama buzdolabında 3 günü geçti diye süt hemen atmamalı. 

Sütü ne tür bir kapta ve nasıl saklamalı? 

Bu sorunun cevabı kabı nerde ve ne kadar süre ile saklayacağınızla alakalı. Önce saklama kabı seçeneklerine bakalım: 

Plastik şişe/biberon (Örneğin süt sağma setinin şişesi veya biberon şişesi): Kırılmaması nedeniyle en pratik süt taşıma ve saklama yöntemlerden biri. Yalnız kullandığınız şişenin BPA içermemesine dikkat edin. BPA insanlarda hormon dengesini bozabilecek bir madde; iki sene önce Avrupa ve Amerika’da biberon gibi bebek beslenmesinde kullanılan kaplarda kullanımı yasaklandı. Türkiye’de de yasaklandığını okudum, ama üç senedir uzak olduğum için pratikteki durumu bilmiyorum. Siz en iyisi aldığınız veya kullandığınız şişelerin altına bakın. Orda bir üçgen içinde bir rakam göreceksiniz. Eğer 3 veya 7 rakamı varsa, bu BPA içerdiğini gösterir, kullanmamaya çalışın. BPA’sız olması için kullandığınız şişenin üçgenin içinde 5 rakamı olmalı veya PP (PoliPropilen) harfleri olmalı. Eğer imkanlarınız elvermiyorsa, BPA’lı bir şişeyi kullanmaya çok mecbur kalırsanız, en azından BPA’lı şişeleri ısıtmamaya gayret edin, çünkü ısındığında bu kimyasal madde içindeki süte geçebiliyor. 

Anne sütü poşeti: Özel steril anne sütü poşetleri var, plastik, ağzı plastik fermuar gibi kapanıyor. Özellikle çift fermuarlı olanları terich edin, yoksa kolay açılabiliyor, süt akarsa bütün çantanız batabilir. 

Genellikle pompa firmalarının çoğunun anne sütü poşetleri var. Ameda’nınki fermuarsız, kendiniz kapamanız gerekiyor, ben bir türlü kullanamadım. Denediklerim arasında en çok Medela ve Lansinoh’un anne sütü saklama poşetlerini beğendim. 

Yalnız şunu söylemem gerekiyor; yakın zamanda yayınlanan bir araştırma bu poşetlere konan sütün antimikrobiyal özelliğinin plastik şişeye konana göre daha hızlı azaldığı göstermiş. Buna rağmen, kolaylığı nedeniyle anne sütü poşetinden pek vazgeçemiyorum. Ama prematüre veya bir hastalığı olan bir bebeğim olsaydı, yani sütün antimikrobiyal özelliği çok önemli olsaydı, ya da bebeği hiç emzirmiyor olsaydım, sadece sağdığım sütü veriyor olsaydım, mümkün mertebe poşet değil de plastik veya cam şişe kullanmaya çalışırdım. 

Cam şişe/biberon: Cam biberon anne sütünü kısa sürelerde saklamak ve bebeğe vermek için bence en sağlıklı yöntem. Evet, plastik şişelerin BPA’sız olanları var, onlar da sağlıklı diye düşünebilirsiniz ama 20 sene önce BPA bilinmezken o şişelere de ‘sağlıklı’ deniyordu. Yarın bir gün bugün sağlıklı denen plastik şişelerde “Ay pardon bunda da şu madde varmış” denmeyeceğini nerden biliyoruz? Bilmiyoruz, o yüzden bence cam şişe en mantıklısı. O yüzden son gebeliğimde özellikle Türkiye’den cam biberon alıp Hollanda’ya getirmiştim, Hollanda’da cam biberon olmadığı için… 

Bir de şu var; anne sütü koyduğunuz plastik biberonu bebeğe vermeden önce ısıtıcıya (ya da sıcak suya) koyduğunuzda şişe de ısınıyor ve kim bilir hangi maddeler sütün içine geçiyor. Aynı şey sterilizasyon için de geçerli, orda da şişeler çok yüksek ısıya maruz kalıyor (ister mikrodalga veya diğer sterilizatörlerde, ister kaynatarak sterilize edilsin). 

Eğer bugün sağdığınız sütü yarın kreşe ya da bakıcıya veriyorsanız, en mantıklısı süt sağma setinin şişesine sağmak, sonra kapağını kapatıp buzdolabına koymak. Akşam işten eve giderken bu şişeyi eve götürebilirsiniz. 

Veya benim yaptığım gibi sütü direkt anne sütü poşetine sağabilirsiniz. Toplu taşıma ile işe gidip geldiğim için bu poşetleri çok pratik buluyorum. Ayrıca derin dondurucuda stok yapmak için sağıyorsanız direkt poşete sağmak en mantıklısı bence. Medela’nın poşetlerinde süt sağma setine asmak için yapışkanlı bir kısım var. Ben Lansinoh süt poşetini selobantla bantlıyorum. Süt sağma işlemi bittikten sonra poşeti çıkartıyorum, işaret ve orta parmağım arasında sıkıştırıp içinde hava kalmayacak şekilde yukarı doğru sıvazlıyorum. Sağma işleminden sonra poşetin üzerine tarihi, saati ve kaç mililitre süt olduğunu yazmanızda büyük fayda var. 

Sütü sağdıktan sonra fazla oyalanmadan buz dolabına koyun. Pompayı bırakır bırakmaz koşmanıza gerek yok, ama ne kadar kısa zamanda buzdolabına konursa o kadar taze kalır. 

İşten eve gelirken sıcak bir ortamda ve uzun süre seyahat etmiyorsanız bence soğutuculu çantaya gerek yok. Mesela benim işten eve gelmem toplu taşıma ile bir saat sürüyor, yaklaşık 20-25 derecede, soğutuculu çantaya ihtiyaç duymuyorum. Ama Türkiye’de yaz sıcağında toplu taşımada bir kaç saatiniz geçiriyor olsaydım soğutuculu çanta düşünürdüm. Yazın güneşin altında araba ile işten dönüyorsanız/seyahat ediyorsanız sütleri bagaja koymak çok iyi bir fikir değil, arabanın en sıcak kısmı orası. 

Son olarak, geçen haftalardan kalan bir kaç konuya değinmek istiyorum: 

İş yerinde veya seyahatte süt sağmak için uygun koşullarınız olmayabilir. Ama yaratıcı çözümler bulmaya çalışabilirsiniz, demokrasilerde çareler tükenmez! Benim seyahatlerde bulduğum bir kaç fikir: 

• Eğer kilidi olmayan bir odada süt sağmam gerekirse sandalyeyi kapının arkasına koyuyorum ki oturduğumda kapının açılmasına engel olsun. 
• Süt sağacağım odada sandalye yoksa başka bir odadan getiriyorum, ödünç istiyorum. 
• Eğer perde pencereyi tam örtmüyorsa ya da perde yoksa elbette pencereye sırtımı dönüp süt sağıyorum. 
• Süt sağmak için gösterdikleri odada her zaman elektrik prizi, sandalye ve masa aynı yerde olmayabiliyor. O zaman tabii sandalyeyi prize yaklaştırmak gerekiyor. Bir ara seyahatlerimde yanımda uzatma kablosu da taşıyordum böyle durumlar için. 
• Eğer tuvalette süt sağmanız gerekiyorsa, süt sağmaya başlamadan önce elinizi yıkadıktan sonra kapalı tuvalet bölümüne girerken, kapısını açıp kapatıp kitlerken bir kağıt peçete kullanmanızı öneririm. Tuvaletlerdeki kapı kolları dokunmaktan en fazla kaçınmanız gereken kısımlar. 

Eğer içinize sinmeyen bir ortamda süt sağıyorsanız (tuvalet ya da pek temiz olmayan bir masa) akşam eve geldiğinizde süt sağma setini sterilize etmeyi düşünebilirsiniz. Normalde, ideal şartlarda buna gerek olmadığını yazmıştım geçen hafta, haftada bir sterilize etseniz yeter demiştim ama ben de içime sinmeyen yerlerde süt sağarsam, özellikle de seyahatlerden sonra mutlaka akşamına sterilize ediyorum seti. 

Gelecek hafta derin dondurucuda süt stoğu yapma ve dondurulmuş sütü çözme ve ısıtma konularını ele alıp süt sağma dosyasını kapatacağız. 

Sevgiler, 

Tomris

• Author
• Recent Posts

Eren Kaya

Latest posts by Eren Kaya (see all)

• Evde Cilt Bakımı - 10/31/2017
• Çocuğumun Bağışıklık Sistemini Nasıl Güçlendiririm? - 10/23/2017
• Çocuğun Şiddet Eğilimlerini Nasıl Yok Edebiliriz? - 10/10/2017